Για πρώτη φορά, ερευνητές απέδειξαν ότι η γονιδιακή επεξεργασία μπορεί να μειώσει την υψηλή χοληστερόλη, έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου θανάτου. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ένα τρίτο των ισχαιμικών καρδιακών παθήσεων οφείλεται στην υψηλή χοληστερόλη. Συνολικά, η αυξημένη χοληστερόλη εκτιμάται ότι προκαλεί 2,6 εκατομμύρια θανάτους.

Τα πρώτα αποτελέσματα μιας μελέτης στην οποία συμμετείχαν 10 ασθενείς με μέση ηλικία 54 ετών, έδειξαν ότι η επεξεργασία ενός γονιδίου στο εσωτερικό του ήπατος μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης (LDL). Όλοι οι συμμετέχοντες είχαν γεννηθεί με μια γενετική μεταβολική πάθηση, την οικογενή υπερχοληστερολαιμία, η οποία προκαλεί αύξηση της χοληστερόλης, και ειδικά της κακής χοληστερόλης.

Η πειραματική θεραπεία πρέπει να δοκιμαστεί σε περισσότερους ασθενείς, οι οποίοι θα παρακολουθούνται για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι η μέθοδος είναι ασφαλής και αποτελεσματική. Ωστόσο, τα πρώτα αποτελέσματα χαιρετίζονται ως μια πιθανή απόδειξη-ορόσημο που θα μπορούσε τελικά να προσφέρει έναν ισχυρό νέο τρόπο πρόληψης των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών επεισοδίων.

«Αυτά τα δεδομένα είναι πραγματικά πολύ συναρπαστικά», δήλωσε ο Δρ. Ντίπακ Μπατ, διευθυντής του Mount Sinai Fuster Heart Hospital και καθηγητής καρδιαγγειακής ιατρικής στην Icahn School of Medicine at Mount Sinai στη Νέα Υόρκη.

- Advertisement -

Ο Μπατ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, τόνισε ότι χρειάζονται πολύ περισσότερες μελέτες για να επιλυθούν σημαντικά ερωτήματα.

Ένας νέος τρόπος αντιμετώπισης των καρδιακών παθήσεων

Τα δεδομένα της μελέτης, η οποία διεξάγεται από την Verve Therapeutics, Inc. στη Βοστώνη, παρουσιάστηκαν την προηγούμενη εβδομάδα σε συνάντηση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.

«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να αναπτύξουμε έναν εντελώς νέο τρόπο θεραπείας των καρδιακών παθήσεων», δήλωσε στο NPR ο Δρ. Σεκάρ Καθιρεσάν, εκτελεστικός διευθυντής της Verve. «Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι. Αυτή είναι η πρώτη απόδειξη ότι μπορούμε να ξαναγράψουμε ένα μόνο γράμμα του DNA στο ανθρώπινο συκώτι και να έχουμε κλινικά αποτελέσματα. Είμαστε λοιπόν ενθουσιασμένοι», είπε χαρακτηριστικά.

Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί.

«Ας ελπίσουμε ότι θα λειτουργήσει. Αλλά υπάρχουν πάρα πολλές πτυχές που είναι ακόμη ασαφείς, συμπεριλαμβανομένης της μακροπρόθεσμης ασφάλειας», επισήμανε ο Δρ. Έρικ Τοπόλ, καρδιολόγος και καθηγητής μοριακής ιατρικής στο Scripps Research στην Καλιφόρνια. «Υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα εδώ», πρόσθεσε.

Τα υψηλά επίπεδα μιας μορφής χοληστερόλης, γνωστής ως λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), στενεύουν τις αρτηρίες, εμποδίζοντας την κυκλοφορία του αίματος προς την καρδιά και τον εγκέφαλο και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.

Οι ασθενείς μπορούν να λαμβάνουν φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης μιας δημοφιλούς κατηγορίας που είναι γνωστή ως στατίνες, για τη μείωση των επιπέδων της LDL. Ωστόσο, αν και τα φάρμακα αυτά είναι πολύ ασφαλή και αποτελεσματικά, πολλοί ασθενείς δεν τα παίρνουν τακτικά, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτοι. Έτσι, οι ερευνητές ελπίζουν πως η θεραπεία γονιδιακής επεξεργασίας θα μπορούσε όχι μόνο να θεραπεύσει όσους πάσχουν από τη γενετική αυτή πάθηση, αλλά και να παρέχει μια εφάπαξ θεραπεία για οποιονδήποτε διατρέχει κίνδυνο.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια μορφή γονιδιακής επεξεργασίας γνωστή ως CRISPR, η οποία επιτρέπει στους επιστήμονες να κάνουν πολύ ακριβείς αλλαγές στο DNA πολύ πιο εύκολα από ποτέ. Συγκεκριμένα, χρησιμοποίησαν μια νεότερη έκδοση του CRISPR, γνωστή ως «επεξεργασία βάσεων», η οποία δίνει στους επιστήμονες τη δυνατότητα να ξαναγράψουν μεμονωμένα γράμματα στον γενετικό κώδικα.

Σε αυτή την περίπτωση, η επεξεργασία έγινε σε ηπατικά κύτταρα στο εσωτερικό του σώματος. Άλλες προσεγγίσεις γονιδιακής επεξεργασίας απαιτούσαν την αφαίρεση κυττάρων από το σώμα, την επεξεργασία τους στο εργαστήριο και στη συνέχεια την επανεισαγωγή τους στους ασθενείς.

Για τη δοκιμή, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, οι επιστήμονες εγχύουν διαφορετικές δόσεις ενός μορίου επεξεργασίας βάσεων CRISPR που φτάνει στο ήπαρ για να επεξεργαστεί ένα γονίδιο που ονομάζεται PCSK9, το οποίο είναι απαραίτητο για την παραγωγή της LDL χοληστερόλης.

Από τους 10 ασθενείς -ηλικίας 29 έως 69 ετών- μόνο τρεις από τους ασθενείς έλαβαν αρκετά υψηλή δόση ώστε να προκαλέσουν μείωση της LDL. Δύο ασθενείς παρουσίασαν μείωση των επιπέδων της LDL κατά 39% και 48%. Ο ένας ασθενής που έλαβε την υψηλότερη δόση παρουσίασε μείωση της LDL κατά 55%.

Η θεραπεία της χοληστερόλης είναι μόνο η αρχή

Η επεξεργασία γονιδίων προκαλεί τεράστιο ενθουσιασμό επειδή η τεχνική αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για πολλές γενετικές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις, το AIDS και το Αλτσχάιμερ. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ αναμένεται να εγκρίνει τον επόμενο μήνα την πρώτη θεραπεία γονιδιακής επεξεργασίας για τη δρεπανοκυτταρική νόσο.

Ορισμένοι επιστήμονες όμως υποστηρίζουν πως υπάρχουν ήδη πολύ ασφαλή, αποτελεσματικά και φθηνά φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης. Μια άλλη ανησυχία είναι ότι η επεξεργασία μπορεί να προκαλέσει ακούσιες γενετικές αλλαγές, γνωστές ως επιπτώσεις «εκτός στόχου», οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας χρόνια αργότερα.

«Δεν ξέρουμε πολλά για τις επιπτώσεις της επεξεργασίας γονιδιώματος εκτός στόχου», είπε ο Τοπόλ. «Έτσι, παρόλο που αυτό στοχεύει σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο που συνδέεται με την πολύ υψηλή χοληστερόλη, θα μπορούσε να έχει άλλες επιπτώσεις στο γονιδίωμα που είναι ακούσιες», κατέληξε ο ερευνητής.

ΠΗΓΗ: NPR